HOA CÚC XANH - KAREL CAPEK

“Hoa cúc xanh là tập truyện ngắn phản ánh khá sinh động đời sống xã hội bình dân Czech mấy thập niên đầu thế kỷ XX. Được xếp vào thể loại trinh thám - hình sự, hay loại truyện vụ án, nhưng thật ra các truyện trong Hoa cúc xanh đã có sự cách tân, phá cách, ‘phá’ cả về nội dung và hình thức thi pháp. ‘Trinh thám’ hay ‘vụ án’ ở đây chỉ là một sự vay mượn hình thức thể loại. Thế giới nhân vật trong truyện là thế giới của những con người đời thường, con người nhỏ bé, hiện ra quen thuộc trong văn học Nga và văn học Đông - Trung Âu cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Truyện các vụ án của Karel Čapek là một đặc sản tinh thần Czech. Phần lớn các truyện ông kể đều có giọng điệu khôi hài, trào tiếu, nhưng đầy nhân văn và cũng thấm đượm chất thơ.  

Nhà văn Karel Čapek đăng đàn khi văn học châu Âu đang rơi vào khủng hoảng, một sự khủng hoảng biểu hiện  trước hết là trong trạng thái ‘chồng lấn, mập mờ’ giữa văn học đại chúng và văn học tinh hoa. Độc giả khó lòng phân biệt và chọn lựa một trong hai dòng văn học giải trí và văn chương đích thực. Čapek xuất hiện như một sự đáp ứng kịp thời nhu cầu thẩm mỹ của thời đại. Các tác phẩm của ông thực sự là những tiếng nói nghệ thuật mới, mở thêm một con đường phát triển cho văn học châu Âu.”

- PGS. TS Phạm Thành Hưng

KHI LOÀI VẬT LÊN NGÔI - KAREL CAPEK

“Khi loài vật lên ngôi” – của Karel Čapek là một tác phẩm văn chương mang đầy tính tiên tri pha lẫn hài hước, châm biếm và phản biện xã hội cực kỳ sâu sắc; từ khoa học, nghệ thuật, giáo dục, kinh doanh, chính trị, chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa nô lệ, chủ nghĩa quân phiệt, pháp luật, tôn giáo, triết học, sự phân biệt chủng tộc, quyền lực báo chí, và mọi đặc điểm của bản chất con người mà ta có thể nghĩ đến, không gì thuộc về con người mà xa lạ với Karel Čapek!

Khi Karl Marx giải thích sự biến đổi xã hội, giải thích về sự phân chia gia cấp và để xây dựng một lý thuyết về lịch sử phát triển xã hội ông đã đưa ra 3 câu hỏi: - Tại sao xã hội lại biến đổi? - Xã hội biến đổi như thế nào? - Tương lai xã hội sẽ ra sao? Karel Čapek đã trả lời một cách sắc bén và đầy đủ những câu hỏi ấy. Không những thế ông còn viết lại được cả lịch sử tiến trình của văn minh và đưa ra được cả một dự báo mang tính tiên tri cho cả nhân loại. Như Milan Kundera từng nói “Khi loài vật lên ngôi sẽ không bao giờ rơi vào quên lãng… Čapek có lẽ là nhà văn châu Âu đầu tiên có những tác phẩm hình dung trước được viễn cảnh khủng khiếp của thế giới toàn trị.”

“Khi loài vật lên ngôi” còn là cảm hứng cho vô số tác phẩm lừng danh được xuất bản sau này, có thể liệt kê ra như: 1984 hay Animal farm của George Orwell; hay The Sirens of Titan, Harrison Bergeron của Kurt Vonnegut… và ngay cả ý tưởng Sinh sản đơn tính của khủng long trong Jurassic Park…

Ngoài ra, “Khi loài vật lên ngôi” là trường hợp tiên phong và độc đáo nhất trong tiểu thuyết về cả FORM và STYLE. Čapek đã đi trước thời đại trong việc sử dụng yếu tố thị giác để tạo thêm những tầng lớp ý nghĩa khác cho văn bản. Čapek là họa sĩ trước khi thành nhà văn kiêm nhà báo, và kỹ thuật đồ họa báo chí được Čapek khai thác triệt để trong “Khi loài vật lên ngôi” để tạo thành một hình thức anti-novel đi trước thời đại. Bản dịch Tiếng Việt đã được Tao Đàn trình bày theo đúng tinh thần trình diễn thị giác, tạo bất ngờ rất lớn cho người đọc.

SÁCH KHAI MINH TRÂN TRỌNG GIỚI THIỆU