Văn học thế giới

1. Những lớp sóng 

Những lớp sóng (The Waves) là cuốn tiểu thuyết thứ bảy của Virginia Woolf, cũng là cuốn tiểu thuyết dịch cuối cùng của nhà văn - dịch giả Nguyễn Thành Nhân trước khi anh qua đời đột ngột ngày 7.11.2020 ở tuổi 57. Những lớp sóng được tác giả của Mùa xa nhà đặc biệt dành nhiều tâm sức, cũng tương đồng với việc nó là tác phẩm được nữ tiểu thuyết gia, tiểu luận gia, nhà phê bình văn học Anh Virginia Woolf đặc biệt lao tâm khổ tứ nhiều nhất so với quá trình tạo tác các tiểu thuyết khác của bà.

Dịch giả cho biết, Virginia Woolf khởi thảo tác phẩm vào khoảng tháng 9.1929 và hoàn thành vào tháng 2.1931, sau nhiều lần chỉnh sửa. Bà muốn The Waves là “tác phẩm đầu tiên của tôi theo phong cách của chính tôi”, và bà tự gọi đó là “kịch thơ” hơn là tiểu thuyết.

Và quả đúng là một tác phẩm khó đọc, nếu bạn chú mục tìm đến những nhân vật, tình tiết, câu chuyện với những bối cảnh, diễn tiến, nút thắt và có đầu có cuối như với thể loại tiểu thuyết quen thuộc. Những lớp sóng không mang đến cho bạn điều đó một cách dễ dàng, tác phẩm đòi hỏi bạn đọc chậm, kỹ, và hóa thân vào mỗi nhân vật, phát huy trí tưởng tượng, tư duy của chính mình để nhìn ra sự kiện, kết nối sự kiện, tự vẽ nên bối cảnh, nhân vật và đeo đuổi đến tận cùng tác phẩm. Khi đó, phần thưởng dành cho bạn sẽ là những cảm xúc tuyệt vời, sâu xa ám ảnh nhờ tài năng văn chương của nữ văn sĩ Virginia Woolf mang lại.

Tiểu thuyết Những lớp sóng gồm 9 phần, mỗi phần có một “đoạn dẫn” mô tả tuyệt đẹp và đầy chất thơ, tính triết về đường đi của mặt trời (1, mặt trời chưa mọc, 2 - 3: mặt trời mọc, 4 - mặt trời đã lên cao, 5 - mặt trời đã lên tới thiên đỉnh, 6 - mặt trời không còn ở giữa bầu trời; 7 - mặt trời đã xuống thấp hơn trên bầu trời; 8 - mặt trời đang lặn; và 9 - mặt trời đã chìm xuống), cũng là biểu tượng cho mỗi giai đoạn của cuộc đời con người. Sau đó, sẽ là cuộc trò chuyện đối thoại - độc thoại của các nhân vật, với 5 nhân vật chính: Louis, Susan, Bernard, Neville, Rhoda, và Percival, người đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của tất cả những nhân vật trên nhưng lại không có tiếng nói nào trong tác phẩm.

Qua những cuộc độc thoại, cốt truyện hiện ra, với những mối quan hệ, tính cách nhân vật, với những biến chuyển nội tâm cùng các sự kiện đời sống, kể từ khi họ còn là những đứa bé trong nhà trẻ, đến khi tới trường nội trú, lên đại học, những công việc và sự lựa chọn, thành danh của mỗi người. Theo dòng thời gian, tác phẩm cũng cho thấy sự dịch chuyển của nhân vật từ nơi này sang nơi khác, những cuộc gặp gỡ của nhóm bạn khi đã trưởng thành, sự đổi thay tất yếu của họ khi lớn lên. Bi kịch bắt đầu với cái chết của Percival và trong giai đoạn cuối của cuộc đời, những người bạn đã trở nên xa cách, những kết nối gượng gạo, khó khăn hơn, những triết lý, suy tư của đời người vào lúc “mặt trời đã chìm xuống biển” mang đến cho bạn đọc một nỗi buồn khổng lồ trĩu nặng.

Ngay từ phần 1, bạn đã được đắm mình vào một khu rừng lấp lánh cảm xúc trong trẻo của buổi bình minh cuộc đời, khi đọc những câu văn tự sự với quan sát, miêu tả tinh tế, đầy mẫn cảm.

“Hai bàn chân mình bị lạnh vì những hòn đá. Mình cảm nhận được từng hòn riêng biệt, tròn hay nhọn”, Neville nói.

“Trong phòng rửa bát, nước lạnh bắt đầu chảy từ cái vòi nước lên con cá thu trong cái bát”, Rhoda nói.

“Mình bốc cháy, mình run rẩy, rời khỏi mặt trời này, bước vào bóng tối này”, Jinny nói.

“Bông hoa này kế tiếp bông hoa kia rải rác giữa những chiều sâu xanh ngắt. Những cánh hoa là những chú hề. Những cuống hoa nhú lên từ những chỗ trũng tối đen bên dưới. Những bông hoa bơi như đàn cá được tạo thành từ ánh sáng bên trên mặt nước xanh thẳm. Mình cầm một cái cuống hoa trong tay. Mình là cái cuống hoa. Rễ của mình cắm xuống những chiều sâu của thế giới, qua đất khô và gạch, và đất ẩm, qua những mạch quặng chì và bạc...”, Louis nói.

2. Ba Đồng Ghi Nê

Toàn tập tiểu luận được cấu trúc như một lá thư phúc đáp cho một quý ông tri thức yêu cầu bà góp ý về phương cách ngăn chặn chiến tranh và cũng đề xuất một số biện pháp để thực hiện điều đó. Để đáp ứng điều đó, tác giả lần lượt đưa ra những luận điểm với giọng văn hơi ngoa dụ, dí dỏm, đậm chất châm biếm, nhưng vô cùng logic trong lập luận.

Tác phẩm được chia thành ba chương, mỗi chương giải quyết một vấn đề:

- Làm cách nào để ngăn chặn chiến tranh?

- Vì sao chính phủ không hỗ trợ cho công tác giáo dục phụ nữ?

- Vì sao phụ nữ không được tham gia làm việc ở những ngành nghề chuyên môn?