KHOA HỌC VÀ CUỘC SỐNG

Dương Thắng trích dịch từ Philosophie de la sexualité của GS Alan Soble, Đại học Drexel, Mỹ . Bài đăng trên IEP – Bách khoa Toàn thư Về Triết học trên Internet

1. [...] trong vô số các chủ đề mà triết học tính dục đề cập đến, có những chủ đề nổi trội sau: sinh sản, tránh thai, hôn nhân, ngoại tình, tình dục bình thường, tán tỉnh, mại dâm, dụ dỗ, hãm hiếp, quấy rối tình dục, bạo dâm, khiêu dâm, thú dâm và ấu dâm. Điểm chung của tất cả những hiện tượng vô cùng đa dạng và phức tạp này là gì ? Đó là những mối quan hệ hướng đến , theo những cách rất khác nhau, lĩnh vực tình dục rất bao la của con người. Điều đó có nghĩa là chúng sẽ liên kết , một mặt tới những gì liên quan đến những ham muốn và những hoạt động tìm kiếm (và để đạt đến) sự khoái cảm hay trạng thái thỏa mãn về tình dục, mặt khác đó là những mong muốn và hoạt động bảo tồn giống nòi , những hoạt động sản sinh ra những con người mới. Với cái cấu trúc tự nhiên của con người, sẽ có một số cơ quan hay bộ phận cơ thể được sử dụng đến để tạo ra khoái cảm hoặc để sinh sản, hoặc đồng thời cả hai.

Triết học tính dục đặt cho mình nhiệm vụ khám phá những chủ đề này trên cả hai phương diện : khái niệm và quy chuẩn. Việc phân tích khái niệm nhằm làm sáng tỏ các khái niệm về ham muốn tình dục và hoạt động tình dục. Phân tích khái niệm cũng sẽ cố gắng đưa ra được các định nghĩa “thỏa đáng” về : ngoại tình, mại dâm, hiếp dâm và khiêu dâm...ví dụ : làm thế nào để phân biệt một ham muốn mang bản chất tính dục so với những loại ham muốn khác ( không có bản chất đó) ? Làm thế nào để phân biệt giữa một hiện tượng quyến rũ và một hiện tượng hiếp dâm bất bạo động?

2. Triết học chuẩn tắc hay quy chuẩn về tính dục đặt câu hỏi về giá trị của hoạt động tình dục và khoái cảm tình dục, các hình thức khác nhau để thực hiện chúng . Do đó, triết học chuẩn tắc về tình dục sẽ quan tâm đến những câu hỏi kinh điển về đạo đức tình dục và những kết quả nghiên cứu thu được sẽ tạo thành một nhánh quan trọng của ngành đạo đức học ứng dụng. Triết lý chuẩn tắc về tính dục cũng sẽ phải trả lời cho câu hỏi : tình dục đóng góp gì cho cho cuộc sống nói chung và cho đạo đức nói riêng, nghĩa vụ đạo đức nào sẽ rành buộc chúng ta và tiết chế việc thực hiện một số hành vi tình dục nhất định và cuối cùng thì đâu là những quyền hạn đạo đức mà chúng ta cần phải có để có thể ân ái với một người khác.

Một số triết gia về tình dục tiến hành tách biệt việc phân tích khái niệm và việc nghiên cứu riêng về đạo đức tình dục. Họ tin rằng việc xác định một hiện tượng tình dục (chẳng hạn như hiếp dâm hoặc ngoại tình) và việc đánh giá về nó là hai chuyện khác nhau. Các triết gia khác về tình dục thì lại tin rằng không thể có sự phân biệt rạch ròi giữa việc xác định một hiện tượng tình dục và các đánh giá đạo đức về nó, và rằng hai phạm trù này luôn tác động qua lại lẫn nhau. “Có hay không sự tách biệt rạch ròi giữa một bên là các giá trị và đạo đức và một bên là các sự kiện tự nhiên, xã hội hay khái niệm” từ lâu đã là một trong những câu hỏi hấp dẫn và được thảo luận không ngừng trong mọi lĩnh vực triết học chứ không chỉ giới hạn trong lĩnh vực triết học tính dục.

3. Triết học khái niệm về tình dục cố gắng phân tích và làm rõ các khái niệm trung tâm trong lĩnh vực này: hoạt động tình dục, ham muốn tình dục, cảm xúc tình dục, trụy lạc tình dục và những khái niệm khác. Nó cũng cố gắng định nghĩa những khái niệm ít trừu tượng hơn : mại dâm, khiêu dâm và hiếp dâm. Dưới đây chỉ tập trung trình bày hai khái niệm cụ thể : khái niệm “ hoạt động tình dục “ và một khái niệm quan trọng khác liên quan đến nó, đó là khái niệm “ khoái cảm tình dục”. Triết học khái niệm về tình dục, cũng giống như triết học chuẩn tắc về tình dục, đều là những hướng nghiên cứu khó khăn và hay gây tranh cãi, việc đưa ra một khái niệm chắc chắn đúng và thỏa mãn cho mọi người hầu như là một điều bất khả.

4. "Hoạt động Tình dục" và “ Quan hệ Tình dục”

Theo một nghiên cứu nổi tiếng được công bố vào năm 1999 trên JAMA- Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (bài báo có nhan đề : “Liệu bạn có nói rằng bạn đã quan hệ tình dục nếu…?” Của Stephanie Sanders và June Reinisch), một tỷ lệ đáng kể sinh viên chưa tốt nghiệp (khoảng 60%) đã không nghĩ rằng quan hệ tình dục bằng miệng (oral sex) là "quan hệ tình dục". Kết quả này thoạt nhìn rất bất ngờ, nhưng thật ra cũng không quá khó hiểu . Chắc chắn là các nhà triết học ( và đại đa số những người trưởng thành khác) sẽ dễ dàng kết luận rằng oral sex là một loại hoạt động tình dục cụ thể. Nhưng "hoạt động tình dục" là một khái niệm kỹ thuật, trong khi "quan hệ tình dục" là một khái niệm ngôn ngữ thông thường, chủ yếu đề cập đến quan hệ tình dục khác giới. Vì vậy, khi Monica Lewinsky nói với người bạn tâm giao Linda Tripp rằng cô ấy chưa "làm tình" với William Jefferson Clinton, cô ấy không hẳn đã nói sai, nói dối hay nói vội không suy nghĩ.

Một kết luận khác có thể được rút ra từ cuộc điều tra của JAMA: nếu chúng ta giả định rằng quan hệ tình dục khác giới nói chung, trong nhiều trường hợp, tạo ra nhiều khoái cảm hơn cho những người tham gia so với quan hệ tình dục bằng miệng, hoặc ít nhất là trong quan hệ tình dục khác giới, có sự trao và nhận những khoái cảm tình dục nhiều hơn so với quan hệ tình dục một chiều bằng miệng thì điều này giải thích được lý do vì sao trong những cảm nghĩ thông thường người ta có xu hướng coi nhẹ ý nghĩa “bản thể học” của quan hệ tình dục bằng miệng, và vì thế chúng ta có thể sử dụng nó để xây dựng một cách giải thích triết học về "hoạt động tình dục" khá tương đồng với những suy nghĩ thông thường.

5. "Hoạt động Tình dục" và "Khoái cảm Tình dục"

Theo những cảm nghĩ thông thường, việc một hành vi tình dục không bị đánh giá xấu hay tốt về mặt đạo đức thường gắn với ý nghĩ rằng bởi vì nó là một hành vi tình dục. Đôi khi chúng ta nhận được rất ít hoặc không có bất cứ khoái cảm nào từ một hành vi tình dục ( trong trường hợp khi mục đích chủ yếu để tạo khoái cảm cho người khác hoặc trường hợp các cô gái bán dâm) hoặc ở những trường hợp ngược lại, khi đối phương đã rất cố gắng mang đến cho chúng ta những khoái cảm tình dục nhưng cố gắng đó đã thất bại thảm hại vì thiếu hiểu biết về kỹ thuật hay vụng về và thô thiển. Trong trường hợp đó sẽ không quá lời khi nói rằng tôi chưa có trải nghiệm tình dục và chưa thực hiện một hành vi tình dục. Bởi Lewinsky chỉ thực hiện oral sex với tổng thống Clinton, hành vi tình dục này chỉ để mang tới những khoái cảm tình dục cho ông ta chứ không phải cho cô, vì thế cô mới nói rằng mình chưa có quan hệ tình dục với tổng thống.

Nhà triết học Robert Grey đã chú ý đến dạng cảm nghĩ thông thường này và ông ta đã đưa ra nhận định sau : “ hoạt động tình dục nên được nhìn nhận dưới góc độ gắn kết với khoái cảm tình dục” , ông khẳng định rằng: “ bất cứ hoạt động nào cũng có thể coi là hoạt động tình dục” nếu nó làm nẩy sinh ra những khoái cảm tình dục và rằng “không thể coi đó là một hoạt động tình dục nếu không có bất kỳ khoái cảm tình dục nào xuất hiện ở đây”. Gray có vẻ đã đúng khi khẳng định như vậy bởi những cái bắt tay , nắm tay nhau giữa hai người quen biết thông thường sẽ không bao giờ là một hành vi tình dục (bởi không nẩy sinh những khoái cảm tình dục), nhưng trong trường hợp hai người đang yêu vuốt ve tay nhau, hiển nhiên rằng đây là một hành vi tình dục bởi nó đã đem tới cho họ rất nhiều khoái cảm tình dục.

Còn một lý do khác để chúng ta phải nghiêm túc coi một hoạt động là hoạt động tình dục khi có nẩy sinh các khoái cảm tình dục. Trường hợp những hoạt động khiến cho một cá nhân có xu hướng tình dục biến thái bị kích động thì sao? Chúng ta có thể khẳng định ngay rằng hàng động đó là trái tự nhiên vì nó không liên quan đến hành vi sinh sản, mục tiêu tự nhiên của mọi hoạt động tình dục. Nhưng chúng ta bắt buộc phải xếp nó vào dạng hoạt động tình dục dẫu là “ lệch lạc” vì nó thực sự gây ra những khoái cảm tình dục cho đối tượng. Chủ nghĩa tôn sùng đồ lót là một sự “ lệch lạc về tình dục”, một sự lệch lạc “bằng vải” vì những tiếp xúc với chúng đã làm xuất hiện những khoái cảm tình dục. Cũng tương tự như vậy, cái gì đã làm những hoạt động của những người có xu hướng homosexuelle trở thành một hoạt động tình dục? Các hoạt động này đều không hướng đến sự sinh sản, nhưng nó có một đặc điểm chung rất quan trọng với những hoạt động tình dục khác giới thông thường (những hoạt động hướng đến sự sinh sản) đó là vì chúng đều làm nẩy sinh khoái cảm tình dục.

6. "Hoạt động Tình dục không Khoái cảm"

Giả sử nếu tôi hỏi bạn: “ Bạn đã có bao nhiêu bạn tình trong thời gian năm năm qua?”. Nếu cảnh giác, bạn sẽ hỏi lại tôi : “ Điều gì là quyết định để gọi ai đó là bạn tình?” ( có thể bạn cảnh giác với tôi vì bạn đã từng đọc tiểu luận của Greta Christina về chủ đề này : “ Có phải giờ đây chúng ta đang quan hệ tình dục? “ ). Trong tình thế này, tôi buộc lòng phải cấp cho bạn một bản phân tích đầy đủ và chi tiết về “hoạt động tình dục” và đề nghị bạn hãy đếm những người bạn đã có những quan hệ theo kiểu này. Điều chắc chắn tôi không nên làm là bảo bạn chỉ thống kê những ai mà bạn đã có với họ những quan hệ tình dục dễ chịu hay thỏa mãn và lờ đi không tính đến những đối tác mà bạn đã có những trải nghiệm tình dục chán chường, xấu xa hay phi đạo đức. Nhưng nếu chúng ta chấp nhận định nghĩa và cách phân tích của Gray về hoạt động tình dục, cái định nghĩa cho rằng hành vi tình dục chính xác là những hoạt động và chỉ có thể là những hoạt động có tạo ra khoái cảm tình dục. Nếu nghe theo Grey tôi sẽ phải bảo bạn lờ đi và bỏ qua những trường hợp mà bạn đã có những trải nghiệm tình dục xấu xa hay phi đạo đức. Bạn sẽ cung cấp cho tôi một con số ít hơn số bạn tình bạn đã thực sự có trong 5 năm qua. Điều này hẳn sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.

Vấn đề chính nằm ở điểm sau đây . Nếu "hoạt động tình dục" về mặt logic phụ thuộc vào "khoái cảm tình dục" và nếu khoái cảm tình dục là tiêu chí của chính hoạt động tình dục, thì khoái cảm tình dục lại không thể là một sự đảm bảo cho phẩm chất đạo đức hay phi đạo đức của hoạt động tình dục. Có nghĩa là, cách phân tích về "hoạt động tình dục" dưới góc độ "khoái cảm tình dục" đã nhầm lẫn giữa sự kiện một hành vi là một hoạt động tình dục với sự kiện một hành vi là một hoạt động tình dục phi đạo đức. Bởi theo cách phân tích như vậy, các hoạt động hướng tới sinh sản, khi dương vật đặt vào âm đạo, sẽ chỉ là hoạt động tình dục khi nó tạo ra được khoái cảm, còn nó sẽ không phải là như vậy nếu hoạt động này xẩy ra một cách nhàm chán giống như một cái bắt tay xã giao. Hơn nữa, nạn nhân của một vụ hiếp dâm, người chưa trải qua quan hệ tình dục phi đạo đức, không thể tuyên bố rằng họ đã bị ép buộc tham gia vào hoạt động tình dục, ngay cả khi hành vi ép buộc họ là hành vi yêu cầu giao cấu hoặc quan hệ bằng miệng .

Trong trường hợp các cặp vợ chồng đã mất hết những hứng thú tình dục với nhau mà vẫn tiếp tục quan hệ trong sự vô cảm hoàn toàn , tôi cho rằng họ vẫn đang thực hiện một hoạt động tình dục. Nhưng theo định nghĩa của Grey, họ lại không hề tham gia vào một hoạt động tình dục nào bởi ở đây không phát sinh ra bất kỳ khoái cảm tình dục nào. Còn theo quan niệm thông thường và theo nhiều nhà triết học khác thì trong trường hợp này những cặp vợ chồng này đã cố gắng tham gia vào một hoạt động tình dục nhưng không thành công. Đây quả là một sự thật đáng buồn cho đời sống tình dục của chúng ta khi chúng ta đã gắng sức tham gia vào một hoạt động tình dục nào đó nhưng không thu được hoặc thu được rất ít những khoái cảm từ nó , dẫu có vậy nhưng sự không thỏa mãn này không cho phép chúng ta từ chối gọi đó là một “ sinh hoạt tình dục “