Cuộc Chiến Lỗ Đen - Leonard Susskind

Cuộc chiến lỗ đen là sự ca tụng trí tuệ loài người và khả năng tuyệt vời của nó trong việc khám phá các định luật của tự nhiên. Đó là sự lý giải về một thế giới ở quá xa các giác quan của chúng ta, còn xa hơn cả Cơ học lượng tử và Thuyết tương đối. Hấp dẫn lượng tử xem xét các đối tượng nhỏ hơn hàng trăm tỉ tỉ lần so với một prôton. Chúng ta chưa bao giờ từng trực tiếp tiếp xúc với những vật nhỏ đến như vậy và có thể sẽ không bao giờ, nhưng sự khéo léo của loài người sẽ cho phép chúng ta suy luận ra sự tồn tại của chúng, và thật đáng kinh ngạc, cổng vào thế giới đó lại chính là những vật thể với kích thước và khối lượng cực lớn: các lỗ đen.

Cuộc chiến lỗ đen cũng là một cuốn biên niên sử về một khám phá. Nguyên lý toàn ảnh là một trong những khái niệm trừu tượng và phi trực giác nhất trong toàn bộ vật lý học. Đó là sự tích tụ của hơn hai thập kỷ đấu trí về số phận của thông tin khi bị rơi vào một lỗ đen. Đó không phải là một cuộc chiến tranh giữa các đối thủ hung hãn, mà thực sự ở đây tất cả những người tham chiến chủ yếu đều là bạn bè. Song đó là một cuộc chiến ác liệt về những ý tưởng giữa những người tôn trọng nhau một cách rất sâu sắc nhưng cũng bất đồng với nhau không kém phần sâu sắc.

SÁCH CÙNG CHỦ ĐỀ

Trò chuyện với nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận

Trong cuộc trò chuyện với Jacques Vauthier, Trịnh Xuân Thuận đã tránh được thiên hướng sa đà vào những chi tiết sinh hoạt vụn vặt có tính giai thoại như thói thường của không ít bài trả lời phỏng vấn.

Tác giả đã trình bày một bức tranh hoành tráng về sự phát triển của thiên văn học từ buổi sơ khai đến những lý thuyết hiện đại về Vụ nổ lớn về sự giãn nở của vũ trụ và những tri thức cơ bản của ngành vật lý thiên văn một cách sâu sắc và tương đối dễ hiểu. Một độc giả trung bình có thể yên tâm đi vào thế giới bao la của các thiên hà với một người hướng dẫn sành sỏi có hiểu biết uyên thâm đồng thời với sự nhạy cảm của một tâm hồn nghệ sĩ. Thật khó có thể tưởng tượng một "tua" du lịch nào bổ ích và hấp dẫn hơn.

Lẽ dĩ nhiên đọc một cuốn sách dù là phổ cập về khoa học vẫn không thể dễ dàng như đọc một cuốn tiểu thuyết đi tàu đi xe. Nhưng cái nỗ lực trí tuệ không đến nỗi vất vả lắm ấy lại được đền bù một cách thật hào phóng. Ta sẽ thấy tâm hồn mình như được nâng cao vượt khỏi sức hút của những lo toan tính toán nhiều khi quá nhỏ nhặt hằng ngày để bay vào khoảng bao la vũ trụ, rong chơi với những tỷ tỷ năm ánh sáng và tỷ tỷ những thiên hà.

Giai Điệu Bí Ẩn và Con Người Đã Tạo Ra Vũ Trụ - Trịnh Xuân Thuận

Cuốn sách này kể về lịch sử của vũ trụ. Nó trình bày chi tiết quá trình sinh thành cái vô cùng lớn từ cái vô cùng bé. Cuốn sách cũng bàn về sự điều chỉnh cực kỳ chính xác của vũ trụ để cho ý thức xuất hiện và có khả năng thâu tóm được sự đẹp đẽ lộng lẫy cũng như tổ chức của vũ trụ và cho nó một ý nghĩa nào đó. Nó cũng trình bày quá trình phát hiện ra mối liên hệ vũ trụ giữa con người và vũ trụ. Là những hạt bụi của các ngôi sao, tất cả chúng ta đều có nguồn gốc từ các tinh tú và đều là anh em với nhau. Cũng như những con vật hoang dã và những bông hoa đồng nội đều là họ hàng của tất cả chúng ta.

Tác giả đã cố gắng tránh dùng những thuật ngữ quá chuyên sâu, sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.

Về tác giả

Tác giả Trịnh Xuân Thuận sinh năm 1948 tại Hà Nội. Ông tốt nghiệp đại học tại Học viện Công nghệ California và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Đại học Princeton. Hiện ông là giáo sư vật lý thiên văn tại Đại học Virginia, Hoa Kỳ. Cuốn Giai điệu bí ẩn của ông đã được dịch ra tiếng Anh, Đức, Ba Lan. Ông còn là tác giả của những cuốn sách nổi tiếng khác: Nguồn gốc, Cái vô hạn trong lòng bàn tay, Những con đường của ánh sáng, Tự điển yêu thích bầu trời và các vì sao.v.v.

Trong cuốn Giai điệu bí ẩn và con người đã tạo ra vũ trụ, tác giả đã dẫn dắt chúng ta lần theo hành trình của công cuộc khám phá vũ trụ với ngôn gữ giản dị, trong sáng và giàu chất văn học.

Một đêm - Trịnh Xuân Thuận

Từ chạng vạng đến bình minh, nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận đưa người đọc cùng khám phá vũ trụ từ đài thiên văn Mauna Kea, ở độ cao 4.000 m so với mực nước biển. Với ngôn ngữ đầy chất thơ và câu chuyện quyến rũ, tác giả mời chúng ta quan sát và thấu hiểu màn đêm, để rồi ngạc nhiên trước vẻ đẹp của thế giới và sự mong manh của nó. 

Độc giả đồng hành cùng ông khi ông dõi theo ánh sáng của các ngôi sao để hiểu nguồn gốc của Vũ trụ, ở cạnh ông khi ông tìm kiếm thiên hà lùn "xanh đặc", và cùng ông bước ra khỏi mái vòm, lao vào bóng tối của màn đêm, nhìm lên bầu trời trong trẻo không bị ô nhiễm bởi ánh sáng nhân tạo, và chiêm ngắm các hành tinh, mặt trăng và các vì sao giữa khoảng không bao la.

Nguồn gốc: Nỗi hoài niệm về thuở ban đầu - Trịnh Xuân Thuận

Có thể nói, Nguồn gốc là một cuốn sử thi về vũ trụ, mở ra cho độc giả những cánh cửa của thế giới vô cùng lớn – các thiên hà xa xôi, các tinh vân sặc sỡ của Ngân hà, các hành tinh của Hệ Mặt trời; cũng như những cánh cửa của thế giới vô cùng nhỏ – các tế bào sống, các mạng neuron, chuỗi xoắn kép DNA; và tiết lộ cho độc giả những khía cạnh mới về vẻ đẹp tráng lệ của thế giới. Từ nguồn gốc của toàn bộ vũ trụ, của các thiên hà, các thành phố sao cho đến ánh sáng, các hành tinh, những vùng đất ban sơ… tất cả đều khởi nguồn từ vụ nổ kinh hoàng có tên gọi Big Bang, sinh ra hàng tỷ thiên hà và hàng tỷ tỷ ngôi sao. Để rồi trong số các hành tinh quay quanh những ngôi sao ấy, xuất hiện một hành tinh cưu mang sự sống, một dạng sống thông minh biết đặt nghi vấn về nguồn gốc của mình và toàn thế giới, toàn vũ trụ bao la.
Cuốn sách mang nhiều màu sắc phong phú, với những thông tin hấp dẫn từ khi vũ trụ được hình thành cho đến khi có sự sống trên Trái Đất, và tận khi con người nhận ra rằng mình đã tàn phá hành tinh xanh này như thế nào. Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức mà còn là lời nhắc nhở để con người nhớ rằng, sự tồn tại của chính con người là một điều tuyệt vời, và nếu không quan tâm đúng mức, chính con người sẽ kết thúc điều tuyệt vời mà vũ trụ đã dày công tạo nên.

Tác giả, Trịnh Xuân Thuận - năm nay 58 tuổi, người Hà Nội, tốt nghiệp Học viện công nghệ California, bảo vệ luận án tiến sĩ tại Đại học Princeton và hiện làm việc tại Hoa Kỳ. Ở nhiều đoạn, ông bộc lộ một tâm hồn nghệ sĩ trong hành trình vào thiên văn học, như ngay lời tựa ông viết: Tác phẩm này cũng muốn trở thành cuốn sách mà người ta lật giở vì vẻ đẹp của các hình ảnh trong đó. Nó có tham vọng làm độc giả phải sửng sốt trước vẻ đẹp của thế giới, một vẻ đẹp giúp chúng ta khuây khỏa và đôi khi cứu rỗi chúng ta... Thế giới của tự nhiên và sinh vật luôn làm phong phú trí tưởng tượng con người. 

Sách nguyên bản tiếng Pháp; Phạm Gia Thiều và Ngô Vũ dịch, 520 trang, NXB Trẻ - TP.HCM 2006.

Trích dẫn

“Một khi cảm xúc thẩm mỹ đã qua, độc giả, những người mong muốn có thêm thông tin, sẽ có thể đắm mình vào con chữ. Nội dung văn bản dành cho những “chính nhân”, những người quan tâm, nhưng không nhất thiết phải có một hành trang khoa học”

“Cuốn sách này nhằm mở ra cho độc giả những cánh cửa của thế giới vô cùng lớn – các thiên hà xa xôi, các tinh vân sặc sỡ của Ngân hà, các hành tinh của hệ Mặt trời; cũng như những cánh cửa của thế giới vô cùng nhỏ - các tế bào sống, các mạng nơron, chuỗi xoắn kép AND; và tiết lộ cho độc giả những khía cạnh mới vẻ đẹp tráng lệ của thế giới. Vượt lên trên niềm vui được ngắm nhìn những hình ảnh lộng lẫy, sự tiếp cận những hiện thực mới trước kia bị che giấu, sự mở rộng thế giới quan đến những lĩnh vực trước kia không tiếp cận được, chắc chắn sẽ làm thay đổi sâu sắc tâm lý con người và là nguồn gốc của các đột khởi sáng tạo”

GIỚI THIỆU SÁCH MỚI

Cội nguồn: Lịch sử vĩ đại của vạn vật - David Christian

Đây không phải một cuốn sách vật lý vũ trụ.

Đây không phải một cuốn sách sinh học tiến hóa.

Đây không phải một cuốn sách lịch sử văn minh nhân loại hay nhân học, địa chất học, xã hội học…

Đây cũng không phải một cuốn sách về bất kỳ một chuyên ngành hẹp nào.

Thay vào đó, David Christian, bằng sự kết hợp khéo léo kiến thức của nhiều ngành khoa học, chỉ trong 400 trang sách, David đang kể cho chúng ta câu chuyện về cội nguồn của vạn vật, một lịch sử vĩ đại của vạn vật và dành cho tất cả mọi người trên toàn thế giới.

Christian đưa độc giả vào một chuyến đi hoang dã trong suốt 13,8 tỉ năm của "lịch sử". Bằng cách tập trung vào việc xác định các sự kiện (ngưỡng), xu hướng chính và các câu hỏi sâu sắc về nguồn gốc của chúng ta, ông đã phơi bày những sợi chỉ ẩn giấu gắn kết mọi thứ lại với nhau - từ việc tạo ra hành tinh cho đến sự ra đời của nông nghiệp, chiến tranh hạt nhân và hơn thế nữa.

Bill Gates nhận xét: "Tôi là người đã hâm mộ David Christian từ lâu. Trong cuốn sách "Cội nguồn: Lịch sử vĩ đại của vạn vật", ông đã khéo léo đan cài những bằng chứng và kiến thức từ nhiều ngành khoa học và lịch sử thành một câu chuyện lịch sử duy nhất, rất dễ tiếp cận."

Carlo Rovelli – Tác giả của “Bảy bài học vật lý hay nhất” và “Trật tự thời gian” chia sẻ về tác phẩm: "David Christian đã tìm ra một con đường thật ấn tượng để sắp xếp toàn bộ kiến thức của chúng ta về thế giới vào một câu chuyện lịch sử. Đây là một thành tựu tuyệt vời."

Tác giả: David Christian (Tiến sĩ, Oxford, 1974) là một Giáo sư Ưu tú về Lịch sử và Giám đốc của Viện Nghiên cứu Lịch sử Vĩ đại tại Đại học Macquarie. Ông cùng Bill Gates đồng sáng lập Dự án Lịch sử Vĩ đại. Tham khảo thêm về Big History Project (Dự án Lịch sử Vĩ đại) tại: https://www.bighistoryproject.com

Lời giới thiệu của Tiến sĩ Giáp Văn Dương

Mấy năm gần đây, tôi bắt đầu quan tâm đến “Lịch sử vĩ đại” sau khi vô tình đọc được cuốn “Big History: From the big bang to the present” [Lịch sử vĩ đại: Từ vụ nổ lớn đến hiện tại] của Cyntha Stokes Brown.

Sự quan tâm này có một phần xuất phát từ lý do cá nhân: Tôi vốn xuất thân là một người giảng dạy và nghiên cứu về Hóa học, và sau đó là Vật lý, nên các chủ đề về cấu trúc của vật chất và nguồn gốc của vũ trụ đều nằm trong mối quan tâm của những người như tôi.

Nếu như trước đây, đối với tôi, lịch sử vũ trụ chỉ là một vấn đề vật lý thuần túy, thì từ khi tiếp xúc với Đại sử, lịch sử vũ trụ và lịch sử nhân loại bỗng nhiên có những chiều kích mới đầy thú vị.

Sự thú vị đó đến từ cách các nhà lịch sử tiên phong như David Christian, và sau đó là nhiều người khác, trong đó có Cyntha Stokes Brown như đã nói ở trên, đặt lịch sử nhân loại trong một bức tranh rộng lớn hơn: Lịch sử sự sống và lịch sử vũ trụ.

Rồi mới chỉ hơn một tháng trước đây, khi chứng kiến Công ty SpaceX phóng thành công tên lửa Falcon 9 đưa tàu vũ trụ Crew Dragon lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), và theo dõi dự án tàu vũ trụ tái sử dụng Starship ráo riết được triển khai, thì mối quan tâm của tôi với Lịch sử vĩ đại lại tăng thêm nữa.

Theo kế hoạch, dự án Starship này sẽ đưa người lên Sao Hỏa vào năm 2030. Và nếu mọi việc thuận lợi thì đến năm 2050, có thể sẽ có cả một thành phố với cả triệu người sinh sống ở trên Sao Hỏa

Như thế, nếu nhanh thì chỉ 10 năm nữa thôi, loài người chúng ta sẽ trở thành một sinh vật đa hành tinh. Rất có thể, một trong những bạn trẻ đang cầm trên tay cuốn sách này, sẽ trở thành một trong những người định cư trên Sao Hỏa.

Khi đó, mối quan tâm của chúng ta về đại sử sẽ trở thành một nhu cầu hiển nhiên.

Vì sao lại như thế? Vì lúc đó, cả chúng ta và cộng đồng người sinh sống trên Sao Hỏa sẽ nhìn lịch sử nhân loại theo cách hoàn toàn khác so với cách chúng ta nhìn lịch sử từ trước đến nay.

Những người trên Trái Đất và Sao Hỏa bỗng nhiên chia sẻ cảm thức chung về một nguồn cội chung của nhân loại, trong một bức tranh rộng lớn hơn về sự sống và vũ trụ.

Khi đó, lịch sử của các cuộc chiến và các quốc gia trên trái đất hóa ra chỉ là những câu chuyện rất nhỏ, có lẽ không khác bao nhiêu so với những vụ đánh lộn giữa đám trẻ con mà tuổi thơ chúng ta ai cũng đã trải qua.

Lúc đó, rất có thể chúng ta sẽ tự cười thầm khi thấy mình đã mắc kẹt trong những cuộc đánh lộn tuổi thơ như thế, tức mắc kẹt trong góc nhìn lịch sử truyền thống mà ở đó, các cuộc chiến, các triều đại và các quốc gia là chủ đề chính của lịch sử nhân loại.

Những câu hỏi sâu sắc hơn về chính chúng ta, sự sống và rộng hơn là cả vũ trụ sẽ nảy sinh một cách tự nhiên. Mối quan tâm của chúng ta về Lịch sử vĩ đại sẽ trở thành một nhu cầu tất yếu.

Những người tiên phong như David Christian đã nắm bắt được nhu cầu đó, và cố gắng kể lại câu chuyện lớn này dựa theo những dữ kiện khoa học mới nhất. Tuy nhiên, một câu chuyện nhất quán, gần nhất với sự thật về đại sử của nhân loại, vẫn còn chắp vá và chứa đầy bí ẩn.

Với mong muốn vén màn những bí ẩn này, và chắp nối những mảnh ghép để tạo ra một câu chuyện có ý nghĩa, David Christian đã dày công sắp xếp tư liệu và kể một câu chuyện về đại sử nhân loại thật hấp dẫn qua cuốn sách “Cội nguồn: Lịch sử vĩ đại của vạn vật” này.

Tuy đã là cuốn sách thứ ba của ông về chủ đề này, nhưng cuốn sách vẫn chứa đựng nhiều nội dung và góc nhìn mới mẻ, và chắc chắn sẽ gợi mở nhiều suy ngẫm mới của ta về nguồn cội của chính mình, để nếu không góp phần định hướng cho chúng ta trong tương lai, thì cũng khơi lên một cảm thức chung về một nguồn cội và số phận chung của nhân loại.

Nhờ đó, biết đâu, cuộc sống của chúng ta sẽ đổi khác...

Với ý nghĩa như thế, tôi xin trân trọng giới thiệu cuốn sách này cùng bạn đọc.

Giáp Văn Dương

Hà Nội, ngày 12 tháng 7 năm 2020

Sách Khai Minh trân trọng giới thiệu bạn đọc !