Huấn Địch Thập Điều - Lê Hữu Mục

Huấn địch thập điều (đầy đủ là Thánh dụ Huấn địch thập điều) là một văn bản do vua Minh Mạng (1820-1840) ban bố vào năm 1834, về sau được vua Tự Đức (1847-1883) diễn ca bằng thơ Nôm với tên gọi Thánh huấn thập điều diễn nghĩa ca. Cả hai tài liệu này đã được GS Lê Hữu Mục biên dịch và Phủ QVK đặc trách Văn hóa Sài Gòn xuất bản năm 1971. Theo người biên dịch, đây có thể coi là bản hiến chương về văn hóa giáo dục thứ ba của nước ta, sau bản Nhị thập tứ huấn điều của vua Lê Thánh Tông ban bố năm 1470 và Lê triều giáo huấn điều lệ Tứ thập thất điều của vua Lê Huyền Tôn ban năm 1663.

Dưới triều Nguyễn, việc khuyến khích nhân dân làm việc thiện đã được chú trọng thực hiện từ những năm đầu đời Gia Long (1802 - 1820), nối tiếp đến đời Minh Mạng được liên tục bổ sung, hoàn thiện và ban bố cụ thể hơn.

Vì thế mục đích của nhà vua khi soạn Huấn địch thập điều chính là để giáo hóa đạo đức, chỉnh sửa phong tục.

Về nội dung, Huấn địch thập điều gồm 10 thiên được trình bày theo thứ tự như sau:

1- Đôn nhân luân 敦人倫 : đề cao đạo đức nhân luân.

2- Vụ bản nghiệp 務本業 : chuyên cần nghề nghiệp.

3- Thượng tiết kiệm 尚節儉 : chuộng tiết kiệm

4- Hậu phong tục 厚風俗 : phong tục phải đầy đặn, không điêu bạc.

5- Huấn tử đệ 訓子弟 : phải dạy bảo con em.

6- Sùng chính học 崇正學 : Coi trọng chính học.

7- Giới dâm thắc 戒淫慝 : không được gian dâm dối trá.

8- 9- Thận pháp thủ 慎法守 : thận trọng pháp luật.

10- Quảng thiện hạnh 廣善行 : rộng sự làm lành.

Huấn địch thập điều - Thánh dụ của vua Thánh tổ, Diễn nghĩa ca của vua Dực Tông nhấn mạnh tầm quan trọng của tôn trọng đạo đức, quan tâm đến phát triển văn hóa và tri thức, xây dựng một xã hội công bằng và công lý, và quản lý đất nước hiệu quả. Những nguyên tắc này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình và sự phát triển bền vững cho đất nước và nhân dân. Vì tính nhân văn, răn dạy con người, không chỉ là bài học của người xưa mà hiện nay nó vẫn còn nguyên giá trị giáo dục đến mọi người.